बारावीचा निकाल लागला आणि चिमणी पाखरे घरातून उडून आता महाविद्यालयाच्या वसतिगृहात पोहोचली. तिकडे मुले आणि इकडे आई, बाबा, भावंडं मात्र एकाकी होतात.
मुलांचे शिक्षण म्हणजेच त्यांच्या आयुष्यातील एक महत्त्वाचा टप्पा. जेव्हा मुले शाळेत, महाविद्यालयात किंवा इतर शिक्षण संस्थांमध्ये जातात, तेव्हा पालकांच्या मनात अनेक भावनांचा उदय होतो. एकीकडे त्यांना त्यांच्या मुलांच्या प्रगतीचा गर्व आणि आनंदाची भावना असते, तर दुसरीकडे एकाकीपण, चिंता आणि ओढही अनुभवली जाते. आपण या भावनांच्या मानसिकतेचा अभ्यास करायला हवा.
१.एकाकीपणाची भावना. पालकांच्या जीवनात मुलांना शिक्षणाच्या प्रक्रियेत पाठवण्याने अनेक बदल घडतात. मुलांच्या अनुपस्थितीमुळे घरात एक नवा सन्नाटा तयार होतो. हा सन्नाटा अनेक पालकांसाठी एकाकीपणाच्या भावना निर्माण करतो. हे आव्हान, विशेषतः एकल पालक किंवा ज्यांच्या कुटुंबात केवळ एकच मूल आहे, तेथे अधिक तीव्र अनुभवले जाते. पालकांच्या मनात अनायासे विचार येतात – “माझा मुलगा/मुलगी कसा आहे?”, “ते लोकांसह आणि मजेत आहेत का?” या चिंता आणि संवेदनांच्या पाश्वभूमीवर, एकाकीपणाचा अनुभव दाटून येतो.
२.भावनिक गहिवरलेपणा. शिक्षणाच्या प्रक्रियेत मुलांचा विकास होत असतानाच, पालकांच्या मनात त्यांच्या नेतृत्वाची, मार्गदर्शनाची, आणि काळजी घेण्याची भावना जागृत होत असते. मुलांच्या शिक्षणात गुंतलेल्या अनंत जोखिमीमुळे पालक भावनिक गहवरल्यासारखे होतात. त्यांच्या मनात येणारया ‘काय होईल’ या प्रश्नांची उत्तरे माहित नसलेल्या अवस्थेचा सामना करावा लागतो.
३.अपेक्षांचा दबाव. पालकांना मुलांच्या भविष्यासाठी नेहमीच उच्च अपेक्षा असतात. या अपेक्षित यशाच्या दारातून त्यांच्या मनाला खूपच चिंतित करते. मुलांच्या यशाने किंवा अपयशाने पालकांवर दबाव टाकला जातो आणि त्यामुळे ते एकाकीपणाच्या अनुभवात अधिक खोल जातात. त्यांच्या मनात येणाऱ्या खरी आशाआकांक्षा व अपेक्षा यांच्यामध्ये असलेले द्वंद्व त्यांना अधिक अस्वस्थ करते.
४.संवाद आणि संबंध. याच दरम्यान, पालकांना संवादाची गरज भासायला लागते. मुलांच्या शिक्षणाच्या काळात, संवादाची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची ठरते. ज्यामुळे त्यांना एकमेकांच्या अनुभवांचा सहभाग घेता येतो आणि आपल्या भावना व्यक्त करता येतात. हे संवाद खुले असले तर पालकांना एकाकीपणाचे भास कमी होऊ शकतात. मित्र-परिवारामध्ये संवाद साधल्याने त्यांना बरेच काही समजून घेता येते, ज्यामुळे त्यांनी एकमेकांच्या भावना समजून घेवून त्यांचा मनोबल वाढवला जातो.
शिक्षणाच्या वाटेवर मुलांना चालायला लावणे हे सर्वांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे, पण पालकांना आयुष्यातील बदलांबाबत आपल्या भावनांचा स्वीकार करणे आवश्यक आहे. एकाकीपणाची भावना होत असताना, संवाद साधणे, आपल्या भावना व्यक्त करणे आणि आपल्या मुलांच्या शिक्षणाचा आनंद घेणे, हे महत्त्वाचे आहे. सोने, हिरे सुंदर दिसण्यासाठी त्यांना भट्टीतून शेकून निघावेच लागते. तसंच मुलांना घरटी सोडून, समाजाची ओळख करून घेऊन, स्वतःला सिद्ध करण्याची क्षमता शिकणं महत्त्वाचं ठरतं.
म्हणून पालकांनो, आपली चिमुरडी मुलं आता मोठी झालीत हे मान्य करून, त्यांना स्वतःचं राज्य स्थापित करू द्या.